Wśród osób zajmujących się bądź interesujących się geopolityką istnieje niemal tak stary jak sama dyscyplina spór o to, czy „geografia jest przeznaczeniem” czy tylko jego elementem?

W największym uproszczeniu geopolityka jest dyscypliną naukową badającą wpływ czynników geograficznych na politykę. Z tej podstawowej definicji wynika, że „geografia jest wszystkim”, a jej wpływ na działanie zarówno poszczególnych graczy sceny międzynarodowej, jak i całych państw można bez większej przesady określić mianem „przeznaczenia”. Z takiej perspektywy zdaje się wychodzić Tim Marshall, dziennikarz, a nierzadko również reporter wojenny BBC i Sky News (pracował m.in. na Bałkanach i Bliskim Wschodzie, również w trakcie interwencji w Afganistanie i Iraku), autor książki „Więźniowie geografii, czyli wszystko, co chciałbyś wiedzieć o globalnej polityce”.

Ponad 50 lat temu premier Chińskiej Republiki Ludowej Zhou Enlai po rozmowie na temat równowagi sił miał powiedzieć swojemu interlokutorowi: „Jest pan genialnym człowiekiem, doktorze”. Adresatem tych słów był ówczesny doradca do spraw bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych Henry Kissinger, który 27 maja tego roku skończy sto lat. Mimo swojego wieku w dalszym ciągu pozostaje on aktywnym komentatorem wydarzeń na scenie międzynarodowej, a także historykiem. W zeszłym roku ukazała się jego najnowsza książka łącząca obie jego pasje: „Leadership. Six Studies in World Strategy”.

O tego typu autorach zwykło się mówić, że wstyd ich nie znać. Przekonują nas do tego niemal wszyscy. Udziałem Yuvala Noaha Harariego w organizowanych przez siebie wydarzeniach chwalili się niedawno niemal równocześnie Rafał Trzaskowski i Mateusz Morawiecki...

Nieżyjący już amerykański ekspert od zarządzania Peter Drucker miał kiedyś powiedzieć, że „najlepszą metodą przewidywania przyszłości jest jej tworzenie”...

Jeff Bezos po swoim „podskoku” w kosmos w 2021 roku miał powiedzieć: „Kiedy patrzysz na planetę, to nie ma na niej granic. Nie ma nic. To jedna planeta, którą dzielimy i która jest delikatna”...

Jakbym to już gdzieś widział. Ten sam obszar, ale zupełnie inna aura. Kontury się zgadzają, linie na mapie prawie dokładnie te same, tylko zamiast pobrzmiewać dumą i wspomnieniem wielkości, ociekają krwią...

„Każdy dowódca wojsk lądowych dąży do bitwy, w której zniszczy przeciwnika (seeks the battle of annihilation); tak dalece, jak pozwalają na to warunki, stara się on powielić we współczesnej wojnie klasyczny przykład bitwy pod Kannami”...

Powieść „Srebrne orły” Teodora Parnickiego zawdzięcza swój tytuł emblematowi patrycjusza rzymskiego imperium, jaki cesarz Otton III nadał Bolesławowi Chrobremu...

Abstrahując od zasadności samego porównania, chociaż w tym wypadku zdecydowanie interesującego, warto przyjrzeć się historii I wojny punickiej (264–241 r. p.n.e.), w której zmierzyło się dwóch (niemal) równorzędnych przeciwników...

W XVII i XVIII wieku Europa Wschodnia stała się dla Zachodu negatywnym punktem odniesienia. Ale też biegunem, bez którego sama traciła równowagę...

Czy sytuacja (strategia) MAD (Mutual Assured Destruction – wzajemnego zagwarantowanego zniszczenia) już niedługo przestanie obowiązywać, a gwarantowana przez nią równowaga strachu (balance of terror) odejdzie do historii jako jeden z ostatnich reliktów (pierwszej) zimnej wojny?

Z pięciu domen wojny: lądu, morza, powietrza, kosmosu i cyber tylko ta ostatnia została od początku do końca stworzona przez człowieka...

Wiek XXI niewątpliwie będzie szczególny, jeśli chodzi o postęp w podboju kosmosu. W związku z tym rodzi się wiele pytań o zasady tego typu działalności. Na razie są to w dużej mierze pytania otwarte, na które dotąd nie znaleziono jeszcze ostatecznej odpowiedzi...

„Piękno F-35 polega na tym, że jest podatny na wszystko”. Tymi słowami swoje badania nad myśliwcem wielozadaniowym V generacji, którego zakupienie planuje również Polska, podsumował w rozmowie z profesorem Thomasem Ridem Daniel Moore, autor frapującej monografii „Offensive Cyber Operations...

Nieistniejące już wydawnictwo AJ-Press z Gdańska kilkanaście lat temu opublikowało wiele wartościowych książek z zakresu techniki wojskowej oraz historii konfliktów zbrojnych...

Główny bohater książki, wokół którego życiorysu osnuta jest niemal cała fabuła, to urodzony pod koniec XIX w. na niemieckim wówczas Śląsku kolejno: górnik, marynarz, rewolucjonista, komunista, więzień, zesłaniec i wreszcie uciekinier...

Na kilka dni przed świętami, podczas których czcimy Boga stającego się człowiekiem, postanowiłem wrócić do historii człowieka, który stał się bogiem...

„Własne doświadczenie nauczyło mnie wierzyć, że wszystko jest możliwe…”.

„Wszystkie istotne pojęcia z zakresu współczesnej nauki o państwie to zsekularyzowane pojęcia teologiczne”. To zdanie Carla Schmitta jest jednym z najważniejszych stwierdzeń, najgłębszych odkryć filozofii politycznej ostatnich stu lat...

O tym, jak to jest możliwe, że zniszczenie jednej firmy i kilku należących do niej fabryk może doprowadzić do takiego spustoszenia, opowiada książka Chrisa Millera „Chip War. The Fight for the World’s Most Critical Technology” (październik 2022 r.)...

Jeśli pisarstwo Józefa Mackiewicza miałoby kształt trójkąta, to jego wierzchołki tworzyłyby trzy reportaże z miejsca zbrodni...

„Przyszłość nie jest (z góry) ustalona. Nie ma innego przeznaczenia poza tym, które ukształtujemy sami”...

„Kultura rosyjska powinna zniknąć z przestrzeni publicznej – stwierdził w kwietniu minister Gliński. – W tej chwili nie ma czasu na rosyjski balet, nie jest też dobry sezon na Czechowa czy Puszkina”...

Każda próba przedstawienia przyszłości, także tej odległej „jedynie” o 20 lat, jest karkołomnym zadaniem. Nawet wówczas, gdy dotyczy ona relatywnie wąskiego wycinka rzeczywistości...

Zdaje się, że każde społeczeństwo musi raz na jakiś czas przeżyć w swojej historii fazę szpiegomanii; zabarwione lokalnym kolorytem, ale w gruncie rzeczy zawsze takie samo – polowanie na opłacane przez wraże siły czarownice...

Prawdziwym zagrożeniem związanym z silną sztuczną inteligencją (Artificial General Intelligence, AGI), a zatem taką, jaka będzie dysponowała zdolnościami do wykonania każdego zadania kognitywnego przynajmniej na poziomie równym człowiekowi...

Na pomysł, żeby wziąć ponownie do ręki powieść „Nie trzeba głośno mówić” Józefa Mackiewicza, wpadłem kilka tygodni temu, podczas lektury dzieła o nieco innym charakterze, jakim jest „Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939–1945”...

Czerwcowy pobyt zespołu S&F w Izraelu zainspirował mnie do zgłębiania wiedzy związanej z historią tego kraju oraz mentalności jego narodu...

Do tej pory amerykański program kosmiczny prowadzony przez ustanowioną w 1958 r. National Aeronautics and Space Administration (NASA) kosztował życie 17 osób...

Czy przekleństwo może się okazać błogosławieństwem? Owszem, najlepiej udowadniają to dzieje frazy „koniec historii”...

Ruddowi znającemu nie tylko doskonale same Chiny, ale również ich język dane było jako jednemu z nielicznych należących do zachodniego kręgu cywilizacyjnego polityków nie tylko z bliska śledzić drogę na szczyt przewodniczącego Xi Jinpinga...

To jedna z ostatnich wielkich powieści Mackiewicza. Oparta na wspomnieniach z wydarzeń najgłębiej formujących jego światopogląd...

Jest coś symbolicznego w tym, że „Czerwony Smok” („Red Dragon”), zanim został zakupiony przez brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską i stał się jej pierwszym okrętem flagowym, był jednostką piracką zbudowaną specjalnie do atakowania hiszpańskich statków na Karaibach...

Najbardziej aktualna, wypowiadająca najcelniej nasze dzisiejsze lęki i wątpliwości książka, jaką dane mi było ostatnio przeczytać, została napisana ponad 70 lat temu...

Niedawna wizyta zespołu S&F w Izraelu zainspirowała mnie do sięgnięcia po kilka publikacji dotyczących tego państwa. Niektóre opisałem już w poprzednich recenzjach...

Przywykliśmy patrzeć na granice państwowe jako na coś (niemal) niezmiennego. W obronie czego miliony ludzi na całym świecie gotowe są ryzykować życie. Tyle że przynajmniej zdaniem Parag Khanny, autora książki „Move. The forces uprooting us”...

Jest to jedna z najważniejszych pozycji traktujących o niepowodzeniach działań publicznych oraz diagnozujących sytuację kultury umysłowej i zdolności intelektualnych polskiego społeczeństwa...

Do Stanisława Rembeka przylgnęło miano najbardziej pechowego polskiego pisarza XX wieku. Wszystko za sprawą powieści „W polu”, prawdopodobnie najlepszego literackiego obrazu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku...

Czy koniec (świata) może być początkiem? Jeśli tak – to czego? Na te dwa nieco abstrakcyjnie brzmiące pytania stara się odpowiedzieć Peter Zeihan w swojej najnowszej (wydanej w połowie czerwca br.) książce „The End of the World is Just the Beginning”...

Przecież to już wszystko było. Nie tylko w rytualnych jeremiadach nad pikującymi statystykami czytelnictwa i triumfem cyfrowego świata nad kulturą krążącą wokół pisma. Seriali nad literaturą czy YouTube’a i Twittera nad gazetami...

Na początku czerwca tego roku nastąpiło, niemal zupełnie niezauważone w Polsce, podpisanie przez prezesa francuskiej agencji kosmicznej (CNES) dokumentów, na mocy których Francja jako 20. kraj na świecie (i 5. w Europie, m.in. po Polsce) dołączyła do programu Artemis Accord...

ako zespół S&F odbyliśmy niedawno bardzo wartościową podróż do Izraela, gdzie mieliśmy okazję porozmawiać z kilkoma wysoko postawionymi ludźmi...

Najbardziej znanym przykładem nielegalnej działalności transportowej jest aktywność rosyjskiego przemytnika Wiktora Buta. Był on pochodzenia tadżyckiego, urodził się 13 stycznia 1967 r. niedaleko Duszanbe...

Od kilkunastu lat jestem działaczem Fundacji Otwartego Muzeum Techniki (FOMT) we Wrocławiu [1]. Organizacja ta zajmuje się szeroko pojętymi działaniami edukacyjnymi związanymi z historią techniki...

Jesienią 2013 r. podczas wizyty w Kazachstanie przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinping przedstawił pomysł utworzenia Nowego Jedwabnego Szlaku (NJS) z Chin do Europy...

W S&F wielokrotnie zwracano uwagę na niezwykle ważne w gospodarce pojęcie connectivity, które zawiera szeroko pojętą wiedzę z zakresu logistyki, transportu i zarządzania infrastrukturą...

Rozwój cywilizacji jest w ogromnym stopniu uzależniony od technologii związanej z napędem i zużyciem energii...

Wskutek toczącego się obecnie konfliktu na Ukrainie wszyscy odczuwamy wzrost cen oraz różne inne niedogodności, włącznie ze zwiększoną inflacją oraz wzrostem stóp procentowych na kredytach...

Książka ta to jedyny wśród pozycji w języku polskim opis wszystkich bezzałogowych misji kosmicznych do pierwszych lat XXI w. Chodzi tu o misje, których celem było badanie obiektów innych niż Ziemia i Księżyc...

Obecnie nasza uwaga i emocje są skierowane głównie w stronę Ukrainy, lecz dobrze jest od czasu do czasu oderwać myśli od tragicznych doniesień i poczytać coś o pozytywnych aspektach ludzkości. Jako że w Strategy&Future interesujemy się także techniką kosmiczną, tym razem również zaprezentuję książkę związaną z tą tematyką...

Tym razem przedstawiamy książkę, która po części dotyczy badań nad techniką kosmiczną, a po części stawia przed nami otwarte pytanie retoryczne o przyszłość ludzkości...

Fachowa polska literatura dotycząca techniki kosmicznej jest dość nieliczna. Książek o takiej tematyce nie ukazało się u nas zbyt wiele. W jednym z poprzednich artykułów przedstawiłem wybrane fachowe publikacje na ten temat, które ukazały się w epoce PRL...

Tematyka kosmosu jest jedną z głównych gałęzi zainteresowań zespołu S&F, co było szczególnie widoczne podczas niedawnej premiery książki Jacka Bartosiaka i George’a Friedmana „Wojna w kosmosie. Przewrót w geopolityce” (Warszawa 2021). W tym artykule chciałbym zwrócić uwagę na wybrane polskie publikacje dotyczące kosmosu...

Oglądając materiały na temat Armii Nowego Wzoru na stronie S&F widzimy w nagłówku zdjęcie centrum Warszawy ze współczesnymi wieżowcami. Szczególną uwagę wśród nich przyciąga zwłaszcza wieżowiec stojący mniej więcej w środku zdjęcia...

Szwajcarski filozof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) jest jednym z najbardziej wpływowych myślicieli w historii. W Strategy&Future mieliśmy już okazję analizować jego wielką koncepcję Kontraktu Społecznego. Tym razem chciałbym przejrzeć inną z prac Rousseau: “Uwagi o rządzie Polski”, napisaną w 1772 roku, ale opublikowaną dopiero po jego śmierci...

Moją największą pasją jest lotnictwo, lecz co jakiś czas sięgam także po literaturę o innej tematyce, tym bardziej, że bezpieczeństwo międzynarodowe jest dziedziną mocno interdyscyplinarną...

W niniejszym artykule przyjrzymy się książce wydanej w 1999 r. przez wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej w Warszawie (sygnatura AON 5176/99). Jej autorem jest były już (obecnie emerytowany) profesor tej uczelni Wojciech Michalak...

Celem przewodnim działania Strategy&Future jest troska o dobro Polski i możliwie najwyższy poziom życia obecnych i przyszłych pokoleń Polaków. Ostatnio skupiamy się w dużej mierze na aspektach związanych z obronnością i armią, choć nie zapominamy, że podstawą istnienia silnego państwa i jego wszelkich służb (w tym armii) jest silna gospodarka...

Człowiek inteligentny, interesujący się światem czyta wiele książek. Zdarzają się wśród nich publikacje na swój sposób wybitne. Jedną z nich niewątpliwie jest monumentalne dzieło “Polskie konstrukcje lotnicze”...

Niedawno na stronie S&F ukazała się moja recenzja wybranych książek słynnego architekta Le Corbusiera. Opisana tu publikacja także dotyczy architektury, ale podobnie jak w poprzedniej recenzji chodzi tu o architekturę...

Ta recenzja na pierwszy rzut oka może wydać się Państwu dziwna. Po pierwsze dotyczy dwóch książek (choć tego samego autora), a po drugie odnosi się do publikacji napisanych nie przez historyka, oficera czy politologa, ale przez jednego z najbardziej znanych architektów XX wieku...

Jedną z takich wybitnych publikacji jest monumentalna monografia polskiego bombowca PZL-37 Łoś wydana w 2006 r. Samolot Łoś przez wiele lat był powszechnie znany w polskim społeczeństwie także wśród osób, które na co dzień nie pasjonują się lotnictwem...

Lotnictwo jest moją największą pasją i od najmłodszych lat regularnie sięgam po związaną z nim literaturę. Najbardziej cenię takie publikacje, które nie tylko przedstawiają wiedzę z zakresu awiacji, ale także skłaniają do przemyśleń o ogólnej sytuacji naszego państwa i świata...

W nocy z 20 na 21 listopada 1869 roku, w parku przy Akademii Rolniczej w Moskwie dokonano brutalnego zabójstwa. Czterech młodych mężczyzn, członków radykalnej grupy anarchistycznej, zamordowało swojego kolegę, studenta Iwana Iwanowicza Iwanowa...

Józef Teodor Konrad Korzeniowski. Joseph Conrad. Jeden z najpopularniejszych pisarzy anglojęzycznego świata, jeden z największych twórców polskich i europejskich...

Zaprawdę była kiedyś Ameryka lądem nieograniczonych możliwości. Autor recenzowanej dzisiaj książki Edward Rowny urodził się w 1917 roku w Baltimore jako syn polskiego emigranta...

Nikt tak jak on nie potrafi wbić szpili w najczulsze miejsca współczesnej europejskiej dekadencji, nikt tak jak on nie potrafi obnażyć bolączek współczesności. O kim mowa? O jednym z największych kontestatorów naszej rzeczywistości, ikonie francuskiej literatury − Michelu Houellebecqu...

Zapowiedź przyszłej wielkości, zwiastun literackiej Nagrody Nobla – tak o debiutanckich "Buddenbrookach. Dziejach upadku rodziny" mówili wszyscy, którzy komentowali po latach twórczość Thomasa Manna...

Bachantki, zwane również menadami, były czcicielkami i piewczyniami starożytnego kultu greckiego boga płodności, wina i wszelkiej rozpusty Dionizosa, zwanego też Bachusem...

Życzyłbym sobie, by nasz kraj i nasi politycy byli w stanie tak samo o nas zadbać…

Ernest Hemingway do dziś jawi się niczym mitologiczna postać literatury światowej: jowialny Amerykanin, wzór męskości, człowiek odważny, silny, niemal niezłomny; bokser, myśliwy, żeglarz, żołnierz i wreszcie pisarz...

W przedmowie do "Pożegnania jesieni" stoi jak wół: "Babranie się w autorze a propos jego utworu jest niedyskretne, niestosowne, niedżentelmeńskie" – a jednak pisać o twórczości Witkacego, pomijając jego samego wydaje się być rzeczą niepoprawną...

Podobno Thomas Mann stwierdził kiedyś, że aby zrozumieć "Czarodziejską górę" trzeba przeczytać ją przynajmniej dwukrotnie. Jej mnogość wątków, monumentalność, wreszcie symbolika kryjąca się za co drugą sceną ‒ wskazują, że najpewniej miał rację...

Wielka historia ma to do siebie, że jest taka właśnie:wielka. Rozległa, rozlana niczym ocean pomiędzy wydarzeniami o kolosalnym znaczeniu a tym, co stanowi o losie jednostki; pomiędzy losami i decyzjami milionów osób, setek wspólnot i organizacji...

Wbrew temu, jak wielu z nas chciałoby o sobie myśleć, nie jesteśmy ściśle logicznymi maszynami, przetwarzającymi na chłodno kolejne wydarzenia i fakty. To, co zbierzemy z otaczającego nas świata, filtrujemy przez wielowymiarowe zestawy sentymentów...

Książka Johna Boltona - bliskiego współpracownika Donalda Trumpa, która wzbudza olbrzymie zainteresowanie mediów i polityków na całym świecie...

Jacek Bartosiak o sławnej książce Normana Angella z 1911 roku, pt. „Wielka iluzja", w której ogłosił, że wojna światowa jest nieopłacalna a zatem niemożliwa, ponieważ...

Literacka wyprawa, na którą dziś się wybierzemy, będzie wyprawą nieco odmienną. Co prawda wrócimy w niej do Mackiewicza, autora, który na łamach Strategy&Future już witał, ale powrót ten powiedzie nas jednak całkiem inną trasą...

Jacek Bartosiak o "Astropolitik. Classical Geopolitics in the Space Age" Everetta C. Dolmana.

Arthur L. Herman (1956) – amerykański historyk i senior fellow w Instytucie Hudsona. Ta książka, opublikowana w 2017 roku, jest jego najnowszym dziełem.

Józef Konrad Korzeniowski urodził się w 1857 roku w tym jednym miejscu na rozbiorowej mapie Polski, gdzie ryzykownie jest wysyłać listy...

Jacek Bartosiak recenzuje książkę Andrzeja Maksymiliana Fredry.

"Przejść długim płaczem zapomnianych ścieżek przez puste, krwawe wydmy słów i szorstkich spotkań spłynąć wykwitem płatków zmiodniałych na wiosnę jak cisza biała, gęsta, miękką wonią słodka. Przejść..."

„Sierpniowe salwy" Barbary Tuchman - książka o latach i miesiącach poprzedzających I wojnę światową.

Jacek Bartosiak o książce „Plagues and Peoples” William H. McNeilla...

Jacek Bartosiak o najnowszej książce George'a Friedmana pt. „The Storm Before the Calm"...

W Strategy & Future znów wybieramy się w podróż, której bieg wyznaczają polskie rzeki i polska historia. Meandrujemy pośród lśniących pagórków, pośród kwitnących zbóż, pośród ukwieconych wzniesień, by po Berezynie, po Zbruczu, po Niemnie trafić nad brzegi lewego dopływu Dniestru, w okolice Lwowa, nad Seret, na tereny współczesnej Ukrainy…

Jacek Bartosiak o „Zarysie wojskowości w Polsce” Mariana Kukiela, wspaniałej książce o polskiej myśli wojskowej...

W Strategy & Future znów wybieramy się w podróż, której bieg wyznaczają polskie rzeki i polska historia. Meandrujemy pośród lśniących pagórków, pośród kwitnących zbóż, pośród ukwieconych wzniesień, by po Berezynie, po Zbruczu, po Niemnie trafić nad brzegi lewego dopływu Dniestru, w okolice Lwowa, nad Seret, na tereny współczesnej Ukrainy...

Książka Igora Zagrebelnego to próba charakterystyki zjawiska Międzymorza, zmuszająca czytelnika do głębokiej refleksji na temat miejsca Ukrainy w tym projekcie geopolitycznym. Co równie istotne, jest to także pierwsza książka opublikowana i przygotowana na Ukrainie, a więc będąca wynikiem stricte ukraińskiej refleksji na temat tej koncepcji geopolitycznej.

Obie książki stanowią jedność: wybrane przemówienia i listy zmieniające historię. Wspaniale oddają klimat chwili, są też bardzo zaskakujące...

Jacek Bartosiak na temat "The Art of War" - Antoine'a Henri de Jominiego - czyli o najbardziej szczegółowym podręczniku prowadzenia wojny lądowej...

Lektura dla wszystkich, którzy chcą wiedzieć o co chodzi na Wielkim Bliskim Wschodzie...

Nie będzie chyba nazbyt kontrowersyjnym stwierdzenie, że obszary polskiej świadomości od zawsze wyznaczały rzeki...

Wspaniała i nieprzegadana (około 109 stron) podróż po świecie pieniądza, finansów, kredytu, procentów, inwestycji, pracy, dochodu, ryzyka, majątku - z punktu widzenia Ewangelii i...

Z każdą kolejną stroną „Drogi donikąd” wzmacnia się poczucie, iż obcujemy z czymś więcej niż tylko doskonale napisaną prozą. Oto fikcja literacka, w której sercu skrywa się reportaż...

Książka o rozwoju technologii nowych czasów - sztucznej inteligencji, o rywalizacji w tej nowej dziedzinie pomiędzy...

Droga jest czymś dla człowieka, bez czego życie jego byłoby wegetacją tylko...

„Prędzej czy później wszystkie drogi prowadzą na wschód”...

Jacek Bartosiak o Wegecjuszu i jego dziele, które studiowano od starożytności przez średniowiecze po czasy nowożytne...

Litwa. Miejsce w polskiej świadomości kulturowej wyjątkowe...

Jacek Bartosiak podcastem o hetmanie wielkim koronnym Janie Tarnowskim, jego dziele, na którym wychowywały się kolejne pokolenia dowódców Rzeczypospolitej, rozpoczyna...

Jacek Bartosiak omawia najnowszą książkę Hugh White’a...

Zdobywca Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza 2018

Wielki problem – i mankament – zachodnich analiz na temat współczesnych Chin polega na tym...

– widziane oczami oficera wywiadu japońskiej floty

Józef Mackiewicz w świadomości powszechnej Polaków nie istnieje...